The Narrative of Arthur Gordon Pym
Eerste publicatie: 1838
Genre: Avontuur
Tijd: 1825 en 1827-1828
Locatie: o.a. Richmond, Nantucket, Atlantische Oceaan, Indische Oceaan, Antarctica
Personages: Arthur Gordon Pym (ik-verteller), ouders van Arthur Gordon Pym, Peterson (grootvader van Arthur Gordon Pym), de heer Poe, kapitein Barnard, Augustus Barnard, kapitein E.T.V. Block, stuurman Henderson, bemanning van de Pinguin, de heer Ross, Tijger (Newfoundlander), Dirk Peters, Jim Bonner, Simms, Seymour, Jones, Greely, Hartman Rogers, William Allen, stuurman (naamloos), Absalom Hicks, Wilson, John Hunt, Richard Parker, kapitein Guy, Patterson, Glass, Peter Vredenburgh, bemanning van de Jane Guy, duizenden wilden, opperhoofd Too-wit, John Carson, Alfred Harris, Peterson, Wilson Allen, Nu-Nu
Samenvatting:
Voorgevoelens zijn bedriegelijk, maar Arthur Gordon Pym, de auteur van dit tragische reisjournaal, had waarachtig geen reden zich daarover te beklagen. Zijn gedroomde ontberingen vormden hoogstens een te zwakke afspiegeling van de ontstellende rampspoed, die zijn deel zou worden.
De ongelukkige kapiteinszoon Augustus Barnard is, zonder het te willen, Arthur Gordon Pym’s kwade genius. In de ban van diens wilde verhalen over walvisvaart op de Stille Zuidzee, wenst de jonge Arthur Gordon Pym zich een stormachtig zeemansleven, barstensvol avontuur. Een nachtelijke boottocht met zijn stomdronken boezemvriend en de ontzetting van de ondergang in een plotseling opgestoken orkaan, vormen de onheilspellende ouverture van zijn noodlotssymfonie.
Door Augustus aan boord gesmokkeld van de brik ‘Grampus, gereed voor de walvisvangst, heeft hij in het benauwde ruim, volkomen uitgeput door eigen ellende, geen weet van de afschuwelijke muiterij bovendeks. Wanneer hij tenslotte, na dagen hongeren, als een geestverschijning de kajuit binnenzweeft, jaagt hij de muiterkapitein de doodschrik op het lijf. Met het pistool in de vuist, ‘zuivert’ hij het schip.
Door stormen onttakeld, drijft de ‘Grampus’ wekenlang stuurloos rond. Peters en Gordon Pym zijn tenslotte de enigen, die de verschrikkingen van de dodenreis overleven, zelfs als de brik door gulzige haaien omzwermd, bezwijkt in de heftige golfslag.
De ‘Jane Guy’ brengt eindelijk redding. Maar het is slechts een tijdelijk ontwaken, een droomloze opluchting, in een beklemmende nachtmerrie. Op de wonderlijke reis van de Engelse schoener langs onbekende eilanden, steeds verder naar het Zuiden, verkeren Gordon Pym’s verbazingwekkende belevenissen, temidden van een volkomen vreemde wereld, in een huiveringwekkende tragedie. Ademloos geboeid door nooit vermoede mysteries is Gordon Pym nog slechts in staat gedachteloos op te tekenen wat hij ervaart. Onweerstaanbaar lokt zijn verbazing hem mee, verder dan een mens ooit is gegaan. Wanneer hij meent in een broze kano de nevelen tegemoet te drijven van de ijzige Zuidpool, schrijft hij zijn laatste onbeschrijflijk avontuur. Tot nog toe is Edgar Allan Poe de enige, die dat gelezen heeft.
Vertalingen en bewerkingen:
2015: Het reisverhaal van Arthur Gordon Pym (Het complete proza van Edgar Allan Poe 2, Pantheon)
2008: De fantastische reis van Arthur Gordon Pym (Vantoen.nu)
2007: The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket (Boekenplan, Maastricht)
2007: Het verhaal van Arthur Gordon Pym uit Nantucket (Alle verhalen, Athenaeum-Polak & Van Gennep, Gouden Reeks nr. 10)
2002: The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket (Coppens & Frenks, Amsterdam)
1990: Het reisverhaal van Arthur Gordon Pym (Edgar Allan Poe Compleet – Het volledige proza, Loeb/HEMA)
1989: Het reisverhaal van Arthur Gordon Pym (Edgar Allan Poe Compleet – Het volledige proza, Loeb)
1989: Het reisverhaal van Arthur Gordon Pym (Klassieke avonturen nr. 5, Loeb/Udima)
1986: Het reisverhaal van Arthur Gordon Pym (Edgar Allan Poe Compleet – Het volledige proza, Loeb)
1986: Het reisverhaal van Arthur Gordon Pym (Edgar Allan Poe Compleet – Het volledige proza, Loeb/HEMA)
1982: Het reisverhaal van Arthur Gordon Pym (Loeb)
1982: Het reisverhaal van Arthur Gordon Pym (Van Holkema & Warendorf, Klassieke avonturenromans nr. 14)
1981: Schrik en ontbering op zee (hoofdstuk X, XI en XII van The Narrative of Arthur Gordon Pym) (Gruwelijke verhalen, Contact, 13e druk)
1979: De fantastische reis van Arthur Gordon Pym (Het Spectrum, 6e druk)
1978: Het reisverhaal van Arthur Gordon Pym (Bibliotheek der zeven zeeën nr. 3)
1977: Schrik en ontbering op zee (hoofdstuk X, XI en XII van The Narrative of Arthur Gordon Pym) (Gruwelijke verhalen, Contact, 13e druk)
1977: Schrik en ontbering op zee (hoofdstuk X, XI en XII van The Narrative of Arthur Gordon Pym) (Gruwelijke verhalen, Contact, 12e druk)
1977: Schrik en ontbering op zee (hoofdstuk X, XI en XII van The Narrative of Arthur Gordon Pym) (Gruwelijke verhalen, Contact, 9e druk)
1976: Schrik en ontbering op zee (hoofdstuk X, XI en XII van The Narrative of Arthur Gordon Pym) (Gruwelijke verhalen, Contact, 8e druk)
1974: De fantastische reis van Arthur Gordon Pym (Prisma pocket nr. 1499, 5e druk)
1972: De fantastische reis van Arthur Gordon Pym (Prisma pocket nr. 1499, 4e druk)
1971: De fantastische reis van Arthur Gordon Pym (Prisma pocket nr. 1499, 3e druk)
1969: Schrik en ontbering op zee (hoofdstuk X, XI en XII van The Narrative of Arthur Gordon Pym) (Gruwelijke verhalen, Contact, 7e druk, De onsterfelijken)
1967: Schrik en ontbering op zee (hoofdstuk X, XI en XII van The Narrative of Arthur Gordon Pym) (Gruwelijke verhalen, De Boekenschat, 6e druk)
1967: Schrik en ontbering op zee (hoofdstuk X, XI en XII van The Narrative of Arthur Gordon Pym) (Gruwelijke verhalen, Contact-klassieken, 5e druk)
1966: De avonturen van Arthur Gordon Pym (Walter Beckers, Europa-selectie)
1965: Schrik en ontbering op zee (hoofdstuk X, XI en XII van The Narrative of Arthur Gordon Pym) (Gruwelijke vertellingen, ContactBoekerij, 4e druk)
1955: De fantastische reis van Arthur Gordon Pym (Prisma pocket nr. 158, 2e druk)
1949: ’t Verhaal van Arthur Gordon Pym (Boek der zeven zeeën, Anthony van Kampen, 1e druk)
1947: Schrik en ontbering op zee (hoofdstuk X, XI en XII van The Narrative of Arthur Gordon Pym) (Fantastische vertellingen, Romantiek en avontuur, ContactBoekerij)
1942: De blinde passagier (Het Nederlandsche Boekengilde nr. 66, De Nederlandsche Uitgeverij)
1941: Schrik en ontbering op zee (hoofdstuk X, XI en XII van The Narrative of Arthur Gordon Pym) (Fantastische vertellingen, De onsterfelijken nr. 5, Contact)
1929: Avonturen van Arthur Gordon Pym (Pauw-editie nr. 3, Prometheus)
1927: Avonturen van Arthur Gordon Pym (feuilleton in Opgang. Algemeen Geïllustreerd Weekblad)
1923: De muiterij op den walvischvaarder (Meulenhoffs boeken van avontuur, J.M. Meulenhoff)
1923: De avonturen van Arthur Gordon Pym (Succes-romans, Internationale Roman Maatschappij)
1913: Het verhaal van Arthur Gordon Pym (Blauwe bibliotheek nr. 28-29, Amsterdamsche Maatschappij voor Goede en Goedkope Lectuur)
1909: Het verhaal van Arthur Gordon Pym uit Nantucket, behelzende zijne ontdekkingen en schier ongeloofelijke wedervaardigheden (Insulinde serie nr. 2 en 3, N.V. Drukkerij en Uitgeverszaak Insulinde)
Diversen:
– In 1898 verscheen in Ons Jongensblad de eerste Nederlandse vertaling van Jules Vernes’ ‘De IJs-sfinx’, dat wordt beschouwd als het vervolg op Poe’s Gordon Pym-roman. Voorts verscheen in 1983 in de Groene Reeks van Loeb Uitgevers het tweeluik ‘Het verlaten land’ en ‘De IJssfinx’.
– Een zeer uitvoerige analyse van de Poe- en Verne-romans is opgenomen in ‘De IJssphinx en Vijf weken in een luchtballon’ (magazine Verniaan, nummer 46, 2010).
– Een fragment uit ‘The Narrative of Arthur Gordon Pym’ is opgenomen in de bloemlezing ‘Verhalen van de zee – Deel 2’ (pag. 9-10) vertaald door Simon Vestdijk. Het is getiteld ‘Bijdraaien’.
– ‘Tekeli-li!’, een van de verhalen in de bundel ‘Het lied van de ezelin’ van Piet Meeuse, is gebouwd rondom het personage Arthur Gordon Pym.
– In ‘IJsvermaak – De noord- en zuidpool expedities’ van Tracy Metz wordt de connectie Verne-Poe aangehaald, waarbij dieper wordt ingegaan op ‘The Narrative of Arthur Gordon Pym’, met daarbij een paar fragmenten uit het verhaal.
– Op pagina 10 van ‘Geluk, kans of toeval’ (Steve Richards) wordt een opmerkelijke gebeurtenis besproken uit ‘The Narrative of Arthur Gordon Pym’ die in 1884 daadwerkelijk zou plaatsvinden.
– In ‘Pooltochten’ van Wiel Kusters wordt ‘The Narrative of Arthur Gordon Pym’ kort besproken.