Wie dwepen er zoal met Edgar Allan Poe? Waar komt hun liefde voor zijn werk vandaan? En van welk verhaal of gedicht klopt hun hart het snelst? In de geheel nieuwe serie ‘Het rendez-vous’ worden vijf terugkerende vragen gesteld aan een Poe-fan. In deze achtste aflevering is het woord aan Anthonie Holslag.

Anthonie Holslag (Amsterdam) woonde gedeeltelijk in zijn tienerjaren in de VS, waar hij An-glosaksische literatuur leerde smaken. Hij publiceerde sedertdien zowel in Nederland als Amerika verscheidene verhalen en gedichten en schenkt de royalty’s van de verhalenbundels Een bloedovergoten dageraad en In het kille ochtendlicht aan de WarTrauma Foundation. Hij staat bekend om zijn subtiele horror. Men  beoordeelt zijn verhalen als ‘persoonlijk’ en ‘voorzien van ontknopingen met een knal’.

“Poe was op heel veel fronten zijn tijd vooruit.”

Hoe ben je voor het eerst in aanraking gekomen met Edgar Allan Poe?

“De eerste keer dat ik een Poe-verhaal las, was ik 14 of 15. Ik zat toen helemaal in het horrorgenre. Ik las Poe, King of Lovecraft. Maar ook minder bekende auteurs als La Fanu en McCammon. Ik ben hem gaan waarderen toen ik 17/18 was. Ik woonde toen in de VS en tijdens de literatuurlessen, moesten we boeken geheel ontleden. Toen ontdekte ik hoe complex zijn verhalen in elkaar zaten en dat hij iets deed wat vele schrijvers van zijn tijd niet deden: hij legde de duistere kant van de menselijke psyche bloot. Dit is anders dan Europese (inclusief Engelse) literatuur; waar het kwaad/antagonist vaak buiten de hoofdpersoon staat, plaatst Poe deze in en binnen de protagonist. Dat is uiterst bijzonder en maakt een Poe-verhaal ook echt een Poe-verhaal. Het is net een ui die je steeds verder pelt, totdat je bij de kern komt. Poe is eigenlijk de voorvader van de psychologische horror geweest. Iets wat in de literatuur van de Verenigde Staten nog steeds aanwezig is. King, maar ook de korte verhalen van Tennessee Williams of Chuck Palahniuk, hadden nooit zonder de nalatenschap van Poe geschreven kunnen worden.”

Wat vind je het meest fascinerend aan hem?

“De inzichten die hij had over de menselijke natuur. We mogen niet vergeten dat hij zijn verhalen schreef toen de psychologie en psychiatrie in hun kinderschoenen stonden. Ik denk dat hij een enorm observatievermogen had en mensen kon lezen en onderscheiden op diverse niveaus, zonder daar een mening aan te koppelen. Hij zag de duistere kant gewoonweg als een onderdeel van het mens-zijn. Dat maakte zijn verhalen ook zo confronterend. Misschien ook de reden waarom hij – hoewel hij een geweldige schrijver was – pas na zijn dood de erkenning kreeg die hij verdiende. Hij was op heel veel fronten zijn tijd vooruit.”

Welk van zijn verhalen of gedichten is volgens jou het beste en waarom?

“Naast het gebruikelijke ‘The Raven’ en ‘The Fall of the House of Usher’ (een prachtige analogie van depressie en verslaving overigens) is vooral ‘The Tell-Tale Heart’ me bijgebleven. Hoe Poe in zes pagina’s de menselijke psyche ontleed en wat schuldgevoel een mens kan aandoen, is verbijsterend. In zes pagina’s ontleed hij een personage, maakt deze driedimensionaal, vertelt tegelijkertijd een spannende plot met een goed opgebouwde spanningsboog. Er zijn weinig auteurs die in zo weinig pagina’s een hele wereld kunnen neerzetten. Poe doet het.”

Met welk verhaal of gedicht heb je het minst en waarom?

“Ik heb niet echt “het minste verhaal of gedicht”. Ik heb soms wel, zoals bij ‘The Gold-Bug’ of ‘William Wilson’, dat ik het een paar keer moet lezen om de lagen tot me te nemen. Niet alleen door zijn taalgebruik. (Mijn Engels is goed, maar toch kan hij met de speling van woorden, me geheel op het verkeerde been zetten.) Maar ook de compositie, de setting, structuur of hoe je het plaatst. Ik probeer altijd in mijn achterhoofd te houden in welke tijd de narratief is geschreven. Het zijn geen moderne horrorverhalen en het vergt soms wat kennis van de tijdsperiode waarin Poe leefde om het verhaal goed te doorgronden.”

Stel je was Poe in zijn tijd tegengekomen. Welke vraag zou je hem als eerste hebben gesteld, of welk onderwerp zou je als eerste bij hem hebben aangesneden?

“Dat is een moeilijke. Ik ben natuurlijk zelf ook een schrijver. En op heel veel vlakken is mijn werk met Poe te vergelijken. Ik zoek ook naar de duistere kant van de mens en probeer deze in een context te ontcijferen en zelfs begrijpelijk te maken. (Hoe angstaanjagend dit ook is.) Soms direct. Soms via een analogie. Poe heeft natuurlijk zijn hele leven met zichzelf geworsteld. Het was een complexe man met vele kanten en gezichten. Ik denk dat ik hem gevraagd zou hebben hoeveel hij van zichzelf in zijn verhalen stopte en hij hoe omging met het feit dat zijn werken niet altijd begrepen werden.”