The System of Doctor Tarr and Professor Fether
Eerste publicatie: November 1845 (Graham’s Magazine)
Genre: Humor
Tijd: Herfst in het jaar 18…
Locatie: Zuid-Frankrijk
Personages: Naamloze ik-verteller, Monsieur Maillard, Monsieur De Kock, Mademoiselle Laplace, Madame Joyeuse, Mademoiselle Salsafette, vele krankzinnigen
Samenvatting (let op: spoilers!):
Tijdens een reis door Zuid-Frankrijk bezoekt een naamloze verteller een psychiatrische inrichting. Deze is gesticht in een oud, vervallen kasteel en is beroemd geworden in Parijs om haar revolutionaire behandelmethode waarbij alle patiënten vrij rondlopen en al hun wensen worden ingewilligd. De verteller wordt rondgeleid door directeur Maillard. Hij onthult dat het instituut onlangs is gestopt met deze nieuwerwetse behandelmethode en is teruggegaan naar het oude regime van opsluiting. Alvorens de patiënten te bezoeken wordt er getafeld met een gezelschap excentrieke gasten van Maillard die uitgebreid vertellen over alle dwaze figuren die opgenomen zijn geweest in het instituut. Onder het eten vertelt Maillard over zijn nieuwe methode, geïnspireerd door het werk van Doctor Tarr en Professor Fether. Plots wordt zijn betoog onderbroken door vreemde, zich herhalende geluiden die de gasten bleek van angst maken. Als deze eenmaal voorbij lijken, keert de feestelijke stemming onmiddellijk terug en spreekt Maillard over de theorie dat hoe gezonder een gek overkomt, hoe gekker hij eigenlijk is. Ook vertelt hij dat er ooit een gek was die een beter systeem dacht te hebben ontwikkeld, en een revolutie op poten had gezet waarbij de patiënten en hun verzorgers van positie waren verwisseld. Niemand werd meer toegelaten tot de inrichting, behalve één dom-uitziende jongeman die ze voor hun eigen plezier tijdens een rondleiding voor de gek hielden. Opnieuw wordt Maillards betoog verstoord door geschreeuw en geluid. Ditmaal van mensen die duidelijk zijn genaderd. Ramen worden ingeslagen waarna een groep mannen naar binnen springt verkleed als een stel apen in teer-en-veren kostuums. Maillard, zijn gasten en de verteller worden hardhandig aangepakt, en bij de laatste dringt het besef door dat Maillard de hele tijd over zichzelf en zijn eigen plannen en daden heeft gepraat. Toch is de verteller het ermee eens dat Maillards systeem heel simpel en doeltreffend is. Hij betreurt dat hij het werk van Tarr en Fether in geen enkele bibliotheek heeft kunnen vinden. (Evert Jan van Leeuwen)
Vertalingen en bewerkingen:
2015: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Het complete proza van Edgar Allan Poe 4, Pantheon)
2012: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (De moorden in de rue Morgue en andere verhalen, Athenaeum – Polak & Van Gennep)
2011: De methode van dokter Teer en professor Veer (Nachten vol angstaanjagende schoonheid, Ed Franck)
2008: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Vantoen.nu)
2007: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Alle verhalen, Athenaeum-Polak & Van Gennep, Gouden Reeks nr. 10)
2007: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Verhalen van Edgar Allan Poe – Deel 2, Classic Press)
1995: De methode van dokter Tarr en professor Fether (Verhalen, De grote klassieken)
1990: Het systeem van Doctor Tarr en professor Fether (Edgar Allan Poe Compleet – Het volledige proza, Loeb/HEMA)
1989: Het systeem van Doctor Tarr en professor Fether (Edgar Allan Poe Compleet – Het volledige proza, Loeb)
1988: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Beroemde fantastische verhalen, Trendboek/HEMA, 2e druk)
1986: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (De beste humorverhalen, Loeb/HEMA)
1986: Het systeem van Doctor Tarr en professor Fether (Edgar Allan Poe Compleet – Het volledige proza, Loeb)
1986: Het systeem van Doctor Tarr en professor Fether (Edgar Allan Poe Compleet – Het volledige proza, Loeb/HEMA)
1985: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Beroemde fantastische verhalen, Trendboek/HEMA, 1e druk)
1984: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Humoristische hoogtepunten, Loeb)
1984: Het systeem van Doctor Tarr en professor Fether (Alle verhalen, Loeb, 2e druk)
1982: Het systeem van Doctor Tarr en professor Fether (Alle verhalen van Edgar Allan Poe, Loeb, 1e druk)
1981: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Gruwelijke verhalen, Contact, 13e druk)
1981: De methode van dokter Tarr en professor Fether (Verhalen, Prisma Klassieken nr. 55)
1981: De methode van dokter Tarr en professor Fether (Verhalen, Spectrum Klassieken nr. 55)
1979: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket nr. 76, 15e druk)
1977: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket nr. 76, 14e druk)
1977: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Gruwelijke verhalen, Contact, 13e druk)
1977: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Gruwelijke verhalen, Contact, 12e druk)
1977: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Gruwelijke verhalen, Contact, 9e druk)
1976: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Gruwelijke verhalen, Contact, 8e druk)
1975: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket nr. 76, 13e druk)
1973: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket nr. 76, 12e druk)
1971: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket nr. 76, 11e druk)
1969: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Gruwelijke verhalen, Contact, 7e druk, De onsterfelijken)
1969: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket nr. 76, 10e druk)
1968: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket nr. 76, 9e druk)
1967: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Gruwelijke verhalen, De Boekenschat, 6e druk)
1967: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Gruwelijke verhalen, Contact-klassieken, 5e druk)
1964: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma Pocket nr. 76, 8e druk)
1962: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket, 7e druk)
1959: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket, 6e druk)
1959: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket, 5e druk)
1957 (ca.): Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket, 4e druk)
1956 (ca.): Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket, 3e druk)
1955 (ca.): Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket, 2e druk)
1953: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Prisma pocket, 1e druk)
1947: Het systeem van dokter Tarr en professor Fether (Fantastische vertellingen, Romantiek en avontuur, ContactBoekerij)
1941: Het systeem van Doctor Tarr en Professor Fether (Fantastische vertellingen, De onsterfelijken nr. 5, Contact)
Verhaalanalyse:
2013: De eenzaamheid van de waanzin (Ranne Hovius)
Films:
2015: Stonehearst Asylum (regie: Brad Anderson)
2004: The Mansion of Madness (5 horror classics, regie: Juan López Moctezuma)
1990 (ca.): Buried Alive (Regie: Gérard Kikoïne). Plot heeft veel raakvlakken met die van het verhaal ‘Het systeem van dokter Tarr en professor Fether’